Moje ime je Skadarlija… ili Skadarska ulica, ako vam se više sviđa. Ja nisam ni bulevar, ni avenija, ni put. Ja sam obična strma uličica u sred Beograda. I to bi bilo sve što o meni možete reći, da nije moje beomske istorije, crvenih krovova i rasklimanih stolica…
— Zuko Džumhur, bosanski pisac, slikar i karikaturista
Skadarlija je beogradski Monmartr, boemska ulica u samom centru Beograda, urbano srce prestonice sa šmekom istorije na svakom kamenu kaldrme.
Skadarlija je zapravo jedna od najpoznatijih, i najkraćih ulica u Beogradu – Skadarska ulica dugačka je svega 400 metara. Prostire se ispod Trga Republike od Bulevara Despota Stefana do ulice Cara Dušana blizu Trga Mire Trajlović kod Bajlonove pijace. Udaljena je samo 300 metara od Terazija, centralne tačke grada.
Istorija Skadarlije datira od 1830.godine, kada su se ovde doselili Cigani u napuštene objekte i rovove. Četvrt veka kasnije, Grad donosi odluku da se Cigani odatle isele kako bi se izgradile kuće i zgradice od cigle, u koje će se potom doseliti umetnici, zanatlije i sitni činovnici. Ipak, ovaj kvart se sve do 1872. zvao Ciganska četvrt, kada zvanično menja naziv u Skadarska ulica, po gradu Skadru u Albaniji.
Donji deo Skadarlije, poznat kao Skadarlijski atrium, dugo je pripadao porodici češkog porekla Bajloni, koja je proizvodila pivo «Aleksandar» u podzemnim lagumima svog imanja. Bora Stanković je recimo, radeći kao službenik u pivari “Bajloni“, napisao i objavio roman „Nečista krv“. Pivara je 1945. nacionalizovana i nazvana BIP, a decenijama kasnije je zatvorena.
U Skadarliji se nalazi Kuća Đure Jakšića, čuvenog beogradskog pisca i slikara. Renoviranje njegove kuće okupilo je brojne umetnike koji su radili na restauraciji, zadržavajući postojeći izgled i uspešno dodajući nove elemente – između ostalih, arhitekta Uglješa Bogunović, pisac i slikar Zuko Džumhur, slikar Mario Maskareli i skulptorka Milica Ribnikar Bogunović.
Kako je Skadarlija postala beomska četvrt?
Skadarlija poprima beomski karakter u poslednjim decenijama 19.veka, a naročito pošto su renomirani umetnici, glumci i pisci, nakon prestanka rada kafane «Dardaneli» postali stalni gosti u drugim skadarlijskim kafanama.
Početkom 20.veka posećivali su je uglavnom siromašni umetnici iz svih krajeva bivše Jugoslavije, nalazeći utehu i društvo u ušuškanoj oazi dobrog zalogaja i još bolje kapljice i muzike. U njenoj istoriji ostaće upisani Silvana Armenulić, Stevan Sremac, Đura Jakšić, Tin Ujević, Zuko Džumhur, Momo Kapor… Mnogi pevači, poput Tome Zdravkovića, Šabana Šaulića i Olge Jančevecke, postali su poznati posle brojnih nastupa u skadarlijskim kafanama.
Priča se da je Alfred Hičkok prekinuo dijetu došavši u Skadarliju.
Na dnu Skadarlije nalazi se Sebilj česma, replika iste takve česme koja se nalazi u Baščaršiji, a koju je Sarajevo poklonilo Beogradu 1989.godine.
Skadarlija je uspela i dan-danas da očuva svoj beomski duh i time postala turistička atrakcija za sve koji posete Beograd.
Izvor: Restoran Dva jelena